Co-de-mandro
Equisetum arvense
Equisetaceae
Àutri noum : Coussaudo, Coua-de-cavau, Counsòudo, Couëto, Couëto-de-rat.
Noms en français : Prêle des champs, Queue-de-cheval.
Descripcioun :Fai dos meno de tijo. A la fin de l'ivèr, n'en fai sènso clouroufilo que porto d'espigo de 1,5 à 5 cm, pièi au mitan de la primo, trachisson li cambo esterlo, primo e boutisso, emé de ramo verticillado. Pèr la destria de Equisetum sylvaticum fau regarda li guèno que dèvon èstre à dènt negro emé quàsi pas de bord blanc. Li ramo soun emé quatre costo prefoundo e lou proumié tros dèu èstre mai long que la guèno.
Usanço :Soun li mémis usanço pèr la veisselo que la counsòudo, Equisetum ramosissimum. Èi vertuouso pèr ajuda à pissa, pèr apasima li moureno e lucha contro li mau d'os (principe di signaturo : li tros di ramo s'embouiton coume lis os).
Port : Aubret
Taio : 15 à 70 cm
Fueio : ges
Tipe bioulougico : Geoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Equisetum
Famiho : Equisetaceae
Ordre : Equisetales
Coulour de la flour :
Ges de flour
Petalo : ges
Ø (o loungour) enflourejado : 1,5 à 5 cm
Flourido : Printèms
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 0 à 2200 m
Aparado : Noun
Mars à mai
Liò : Ribiero
- Prado umido
- Palun
- Ermas
Estànci : Coulinen à Subaupen
Couroulougi : Bourealo
Ref. sc. : Equisetum arvense L., 1753
Genciano
Gentiana lutea
Gentianaceae
Àutri noum : Genciàna, Jansano, Sensano, Baselico.
Noms en français : Gentiane jaune, Grande Gentiane.
Descripcioun :La genciano es uno grando erbo que trachis dins li pasquié de mountagno. I'a pas pèr s'engana, pamens s'acampas sa racino, avisas-vous que siegue pas de varaire, Veratrum album forço empouisounanto ! La genciano a li fueio óupousado au contro dóu varaire que soun alterno.
Usanço :Es uno planto bèn couneigudo pèr èstre subretout vertuouso dins li proublèmo de digestioun. Sa racino s'emplego pèr adouba d'aigarden (coume la Suze). Se pòu bouta direitamen la racino dins de vin blanc pèr n'en faire d'aperitiéu o de digestiéu quouro sias "stoumaga". Pamens "lou vin de sensano es amar que te fa pua'n'ase pèr la chaminèio ! (in J.-L. Domenge, LMT op.cit. p. 59).
Port : Grando erbo
Taio : 80 à 150 cm
Fueio : óupousado
Tipe bioulougico : Emicriptoufite
Cicle bioulougico : Planto renadivo
Gènre : Gentiana
Famiho : Gentianaceae
Ordre : Gentianales
Coulour de la flour :
Jauno
Petalo : 5
Ø (o loungour) flour : 5 cm
Flourido :
Estiéu
Sòu : Ca
Autour basso e auto : 100 à 2200 m
Aparado : Noun
Juliet à setèmbre
Liò : Pasquié
- Prado umido
- Bos clar
Estànci : Mountagnard à Subaupen
Couroulougi : Ouroufito-Sud-Éuropenco
Ref. sc. : Gentiana lutea L., 1753